Konya'nın Beyşehir ilçesi sınırları içinde yer alan yapay bir gölet oldukça dikkat çekiyor. Zamanın tahrip edici gücüne karşı koyarak günümüze kadar gelebilen bu tarih kokan su göletine Eflatunpınar adı verilmiş.
Eflatun ismi yabancı gelebilir, zira biz onu Platon olarak biliyoruz. Evet, "Tüm felsefe tarihi ona düşülmüş bir dipnottur." dedirtecek kadar meşhur olan Yunan filozof Platon. Peki, neden Anadolu'nun ortasında sessiz sedasız akan bir pınara onun ismi verilerek Eflatunpınar denilmiş? Üstelik pınar yaklaşık Platon'dan 900 yıl önce yapılmışken böyle bir isim anlamsız gelebilir. Hikayeye göre Platon burada bir süre kalır ve o zamandan sonra da buranın adı Eflatunpınar olarak kalır. Biz asıl konumuza dönelim. Anadolu'nun ortasındaki bu su anıtını kimler ve neden inşa ettiler? Anıt, neden üzerinde kabartmalar olan taş bloklardan oluşuyor? Bu kabartmalar bize ne anlatıyor? Hadi inceleyelim..
Aslında anıtın arkeoloji dünyasınca bilinmesi 1837 yılına dayanır. Anadolu'da keşfe çıkan İngiliz W. J. Hamilton burayı görür ve anıt da böylece tanınmaya başlar. Bunun üzerinden geçen yaklaşık 150 sene sonra Konya Arkeoloji Müzesi, 1996 yılında anıtın önünde kazı çalışmasına başlar ve anıtın önünde onunla bütünleşik su havuzu ortaya çıkmaya başlar. Çalışmalar sonlandığında ise kesme taşlardan yapılmış 30 metreye 34 metre boyutlarında bir su havuzu gün yüzüne çıkartılır. Yapılan incelemeler bu anıtın Anadolu'da ilk siyasi birliği sağlayan Hititler'e ait olduğunu gösterir. Anadolu'ya MÖ. 1650- 1200 yılları arasında egemen olan Hititler, dine dayalı teokratik bir devlettiler. Kentlerini ve tapınaklarını yaşam kaynağı olan su kenarlarına inşa ettiler. Hititler'de su kültü çok önemliydi. Su, hem bedensel hem de dinsel temizliği sağlayan bir madde olduğu için kutsal sayılmakta ve su kullanılarak yapılan dini ritüeller vardı. Hititler'de anıtlarla ilgili diğer bir önemli nokta ise büyük boydaki kabartmaların genellikle kayalara yapılmasıdır. Bunun nedeni Hitit dinsel dünya görüşünde kayaların dayanıklılığının ölümsüzlükle ilişkilendirilmesidir. Bu bir anlamda Büyük Hitit Krallığı'nın sonsuza dek yaşayacağı anlamına gelmekteydi. Zaten Hitit Kaya Anıtları, Büyük Hitit Krallığı efendisi Fırtına Tanrısı ve onun temsilcisi Hitit Kralının kutsal kayalar üzerine meşru damgalarıdır. Birbiriyle uyumlu olacak şekilde kesilmiş andezit blokların dikkatlice birleştirilmesiyle inşa edilmiş olan Eflatunpınar Hitit Su Anıtı'nın, MÖ. 13 yüzyılın son çeyreğinde Büyük Kral IV. Tuthaliya tarafından yaptırıldığı düşünülüyor.
Özgün taş işçiliğiyle yapay bir kaya olarak inşa edilen, kabartmalarındaki kompozisyonuyla dikkat çeken yapı adeta bir açık hava tapınağı durumunda. Havuzun kuzey yönünde yer alan anıt üzerindeki kabartmalar Hitit krallarının gücünü göstermesi yanında Hitit sanatının inceliklerini de gösteren muhteşem bir örnek konumunda. Su havuzunun kuzey yönünde yer alan anıt, 19 taş bloktan oluşuyor. Her taş bloğun yüzeyine bir figür işlenmiş. Her biri anlamlı figürlerden oluşan taş bloklarının ortasında tahtlarında oturan tanrı ve tanrıça figürleri yer alıyor. Sağ tarafta yer alan tanrı sade bir taht üzerine oturmakta ve başında serpuş adı verilen sivri bir başlık bulunuyor. Sol tarafta oturan tanrıça ise geniş kenarlı, yuvarlak bir başlıkla görülüyor. Bunlar Güneş tanrıçası ile Fırtına tanrısıdır. Tanrıça ve tanrı arasında ve yanlarında yer alan altta boğa ve üstte arslan başlı karışık varlıklar olan Demonlar tanrı ve tanrıçanın başları üzerindeki kanatlı güneş kurslarını taşımaktadırlar. Anıtın her iki dış kenarında benzer şekilde üst üste daha büyük iki Demon'un da bütün anıt boyunca baştan başa uzanan tek bir taş blok üzerine işlenmiş olan büyük bir kanatlı güneş kursunu taşıdıkları görülüyor. Alt sırada ise ellerini göğüslerinde kavuşturmuş şekilde beş tanrı tasvir edilmiş. Bunlardan dışta olan ikisi dağ tanrılarını temsil ediyor. Ortada kalan üçü ise yeraltı kaynak tanrılarını temsil ediyorlar ve bunların eteklerinde altı adet delik bulunuyor. Dinsel törenler sırasında buralardan sular fışkırtılıyor. Böylece bu figürlerin hepsi ortadaki tanrı ve tanrıçayı ortalarına alarak korumaktadırlar.
(Eflatunpınar Hitit Su Anıtı adlı Youtube videomu da izleyebilirsiniz. Süre 5dk.)
 |
| Güney Yüzü |
Havuzun güney duvarında ise 6 metreye 8,5 metre çapında bir platform yer alıyor ve bu platformun havuza bakan yüzündeki sunakta tanrı ve tanrıça çifti betimleniyor. Tanrı figürü tahrip edilirken tanrıça figürü elleri dizinde örtülü başında güneç tacıyla arkalıksız tahtında oturuyor.
 |
| Havuzun Doğu Yüzü |
Kutsal Hitit Su Anıtı'nın doğu yüzünde ise omuzlarından yukarısı tahrip olmuş veya edilmiş tanrı ve tanrıça çifti ucu kıvrık Hitit tipi ayakkabıları ile kuzey yönüne doğru yürür şekilde betimleniyor.
 |
| Kaldırılmadan Önce 3 Adet Boğa Protomu |
Eflatunpınar Su Anıtı'nın batı yüzünde ise 5 metrelik bir boşluk bulunmakta. Yakınlarda bulunan 3 metre yüksekliğinde 5 metre genişliğindeki üç adet boğa protomunun buraya ait olduğu sanılıyor.
 |
| 3 adet Boğa Protomu |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder