Flynn Etkisi

Bir soruyla başlayalım: Sizce yeni nesil daha mı zeki? Ya da şöyle soralım her nesil bir önceki nesilden daha mı zeki? Çevremizde sürekli anne ya da babaların çocuklarının kendi çocukluklarından daha zeki olduğunu dillendirdiğini görürsünüz. Peki, gerçekten gittikçe daha da mı zekileşiyoruz? Bu durumun bir gerçekliği var mı yoksa sadece bir mitten mi ibaret?

Bazı araştırmacılar(kim ki bunlar? Dediğinizi duyar gibi oldum o yüzden de açıklama yapma gereği duydum. Araştırmacılarımız Peera Wongupparaj, Veena Kumari, Robin Morris) bu durumu merak edip bizler için araştırmaya karar vermişler. Daha önce yapılmış 48 ülkeden 405 IQ testine katılmış 200.000 katılımcıdan daha fazlasının test bilgilerini toplamışlar ve incelemeye başlamışlar. 1950 – 2015 arasında yapılmış olan bu testlerdeki IQ puanlarının 20 puan arttığını bulmuşlardır. Bu gerçek anlamda büyük bir sıçrama… Özellikle gelişmekte olan Çin ve Hindistan gibi ülkelerdeki artışlar daha fazla olurken özellikle İngiltere’de bir düşüş gözlenmiş…

Buna benzer bir çalışmayı da Yeni Zelanda’da çalışmalarını yürüten Amerikalı bilim adamı James Flynn yapılmış IQ test kitapçıklarını incelediğinde iki durum özellikle dikkatini çekmiştir. Bunlardan ilki farklı yaş, cinsiyet ve ırk grupları için puanları tanımlayan normların değiştirilmesi iken diğeri de birkaç yılda aynı yaş gruplarındaki puanlardaki artıştı. Bunun anlamı şuydu: İnsanlar IQ testlerinden gitgide daha iyi puan alıyorlardı. Flynn burada iki durumun olabileceğini öne sürdü. Ya uygulanan testler kolaylaşıyor ya da insanlar daha da zekileşiyordu…

Flynn bu durumun sadece bir ülke ile mi yoksa evrensel olarak mı geçerli olduğunu anlamak için yeni bir çalışma başlattı. Aşağı yukarı 20 farklı ülkeden IQ test verilerini incelemeye koyulur ve sonuçlar yıllar içinde insanların genel zeka puanlarında ortalama 15 puanlık bir artış olduğunu ortaya çıkarır.

Peki, bu puanlardaki artış neden kaynaklanıyordu? Gerçekten önceki nesillere göre daha mı zekileşmiştik? Bu durumun nedenleri olarak birtakım faktörler ele alınabilir:

1.Eğitim faktörü: Artık çoğu ülkede eğitim zorunlu hale gelmiştir. Okullara giden çocuklar öğrenmeye ve sürekli olarak testlerle sınanmaya alışkın hale gelmektedir. Dolaysıyla eğitim olanaklarının iyileşmesi ve yaygınlaşması IQ testlerindeki zeka puanlarının artışına yol açar.

2.Beslenme faktörü: Geçmişten günümüze beslenmede gözlenen iyileşmelerle çocuklar yetersiz beslenmeden kaynaklanan zeka geriliği sorununu daha az yaşıyor duruma gelmişlerdir. Sağlıklı beslenen çocukların puanları daha da yükselmiştir.

3.Sosyal çevre faktörü: Uyaranlar bakımından daha zengin çevre koşularına sahip ortamlarda büyüyen çocuklar teknolojiyle de içli dışlı olduklarından zeka testlerinin özellikle ölçtüğü soyut kavramlarla daha sık karşılaşmaktalar. Bu da zeka testlerinin doğrudan ölçtüğü şey.

4.Ebeveyn Faktörü: İnsanların eğitim seviyeleri yükseldikçe bakabilecekleri kadar çocuk sahibi olmaları da etkili bir faktör. Artık ebeveynler çocuklarına daha fazla zaman ve bütçe ayırarak onları her yönden daha donanımlı olmalarını sağlamaktalar.

Bu nedenler ele alındığında Flynn etkisinin genetik kökenli olmaktan ziyade çevresel etkilerden beslendiğini söylemek mümkündür. Zengin bir sosyal çevrede ve sürekli çaba içerisinde olanların zeka puanları artarken kötü bir çevrede ve düşük profilli insanlarla bir arada olunduğunda ise zeka puanları düşmektedir.

Yalnız ele alınması gereken bir sorun daha var gibi görünmekte!!! Yakın zamanlardaki birtakım incelemeler yükselişin sonunun mu geldiğini düşündürmekte. Bazı ülkelerdeki zeka puanlarının düşüşe geçiyor olması ve okullarda öğretmenlerin çocukların sınav puanları artarken zekalarında ise herhangi bir keskinleşme görülmediğini söylemeleri bu durumu doğrular nitelikte.

Araştırmalar bize uygulanan zeka testlerinin düzenli olarak gözden geçirilmelerinin ve gerekli düzeltmelerin yapılmasının sonuçların daha sağlıklı olması bakımından ne kadar önem taşıdığını gösteriyor. 

Kaynak:

Furnham, A. Gerçekten bilmeniz gereken 50 psikoloji fikri. 2.Basım. Domingo.

James Flynn. IQ seviyemiz neden atalarımızdan daha yüksek? TED2013.

Kremer, W. (2015) Are humans getting cleverer. BBC News Magazin

Uluç, S., & Korkmaz, B., & Şahin, Ö. (2014). Flynn etkisi’nin Türk örnekleminde değerlendirilmesi: WÇZÖ-R ve WÇZÖ-IV zeka bölümü (ZB) puanlarının karşılaştırılması. Türk Psikolojisi Dergisi. 29(73), 60-69.