Nedimeler Tablosu

Sanat tarihinin en çok incelenen tablolarından biri olan Nedimeler tablosu (Las Meninas) 1656 yılında İspanya kralı IV. Philippe’nin “saray ressamı” olan Diego Velazquez tarafından yapılmıştır. Sanat eserleri incelenirken yapıldığı dönemin özelliklerinin de bilinmesi önemlidir.Tablonun yapıldığı dönemde İspanya İmparatorluğu için işler pek yolunda gitmemektedir. Otuz Yıl Savaşları kaybedilmiş ve İmparatorluk düşüşe geçmiştir. Ekonomik ve siyasi yönden de zorluklar baş göstermektedir. Aynı zamanda kral ilk eşini ve tek varisini de kaybetmiş olması da atmosferin daha gerçekçi değerlendirilmesi için önemlidir.

Konuyu youtube kanalımdan da izleyebilirsiniz. Link..

Tablo kralın Alcazar Sarayı’ndaki yüksek tavanlı bir odada yapılmıştır. Tabloya bakıldığında Velazquez’in atölye olarak kullandığı bu oda görülmektedir. Resme bakıldığında bizi resmin karakterlerinden biri gibi hissettiren bu tabloyu detaylıca incelemeye başlayalım.

Resmin ortasındaki beyaz elbiseler içindeki kız, Kraliçe’nin resim yapıldığındaki tek çocuğu olan Infanta Margarita Terasa. Prenses resmin odağında yer almakta ve pencereden odaya giren ışık ile canlı ve sağlıklı görünmektedir. Bu durum mücadele içindeki İspanya’nın geleceğinin idealleştirilmiş bir halini yansıtmaktadır. Küçük prensesin etrafında ise saray halkı ve hizmetkarlar yer almaktadır. İki yanında bulunan nedimlerinden diz çöker vaziyette su uzatan Dona Maria iken prensesin arkasında kalan ve reverans yapan ise Dona Isabel’dir. 

Resmin önünde yatar pozisyonda gayet ciddi görünen bir köpek yer almaktadır. Köpeği ayağıyla dürtükleyen erkek cüce Nicolosico Pertusato’dur. Onun yanındaki de kadın cüce Mari Barbola’dır.

Arka planda ise iki kişi fısıldaşır vaziyette resmedilmiş. Bunlardan gölgeler içinde olan erkek soylu kadınların koruması olan Guardadamas iken onunla fısıldaşan kadın ise oda hizmetçisi Dona Marcela’dır.

Resmin ikinci odağında ise tabloda kaçış noktasında bulunan ve odaya giriyor mu yoksa odadan çıkıyor mu belli olmayan yüzü içeri dönük kişi de Kraliçe’nin özel saray görevlisi olan Don Jose Nieto’dur. Resmin kaçış noktasında olan bu nokta gerçekliği simgelemektedir.

Velazquez bu tabloda kendini de resmetmiştir. Önünde büyük bir tuval, sol elinde paleti, sağ elinde fırçası ile tuvalden bir adım geri çekilmiş ve resmettiği kişilere (ya da bize) bakar vaziyette durmaktadır.

Resimdeki üçüncü odak noktası ise ilk bakışta gözden kaçan ama dikkatli bakıldığında fark edilebilen arka duvardaki aynaya yansıtılmış iki kişi. Aynadaki görüntü bulanık da olsa kırmızı bir perdenin altında durmuş, portrelerinin yapılması için poz veren ve önlerindeki sahneyi izleyen bu iki kişi Kral IV. Philippe ve Kraliçe Mariana’dan başkası değil. Aynı zamanda tabloyu incelediğimizde kral ve kraliçenin bulunduğu yerden atölyeyi izliyor gibi his uyandırıyor. Burada bir nokta daha önemli olabilir. Aynadaki görüntü özellikle bulanıklaştırılmış. Ressam burada bizden kralın yaşlılığını gizlemeye çalışmaktadır.

İlginç olan ise ressam Velazquez, bu şekilde kral ve kraliçenin tablosunu hiç yapmamıştır. Burada bizlere bir mesaj vermektedir. Velazquez, sanatın basit bir zanaat olmaktan öte düşünsel bir çabayı gerektirdiğini bize göstermeye çalışmıştır.

Belki de üç ayrı odak noktasıyla Velazquez’in “Nedimeler”i bize ideal, gerçek ve yansıtılmış dünyalar arasındaki karşıtlığı ve gerilimi göstermeye çalışmıştır.

(Takip edebilir, yorum yapabilir ve paylaşabilirsiniz. )